หลายคนอาจมีความเชื่อว่า การเข้าใกล้ ‘เสาไฟฟ้าแรงสูง’ จะก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพได้ หรือจะกันพลังงานดี ๆ ไหลเข้าสู่บ้านตามหลักฮวงจุ้ย วันนี้เซฟไทยจะพาทุกคนไปคลายข้อสงสัยกันว่าเสาไฟฟ้าแรงสูงอันตรายจริงหรือ และควรปฏิบัติอย่างไรเมื่อต้องเข้าใกล้
เสาไฟฟ้าแรงสูงคืออะไร?
เสาไฟฟ้าแรงสูง คือ สิ่งก่อสร้างที่ติดตั้งสายไฟและระบบไฟฟ้าแรงสูง ซึ่งเป็นแหล่งรวมพลังงานไฟฟ้ามหาศาลที่มีแรงดันไฟฟ้าสูงกว่า 1,000 โวลต์ ทำให้ส่งพลังงานได้ในระยะไกล โดยในปัจจุบันระบบไฟฟ้าแรงสูงที่แต่ละหน่วยงานให้บริการมีดังนี้
การไฟฟ้านครหลวง หรือ กฟผ. : 12 กิโลโวลต์, 24 กิโลโวลต์, 69 กิโลโวลต์, 115 กิโลโวลต์, 230 กิโลโวลต์
การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค หรือ กฟภ. : 19 กิโลโวลต์, 22 กิโลโวลต์, 33 กิโลโวลต์, 69 กิโลโวลต์, 115 กิโลโวลต์, 230 กิโลโวลต์
การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย หรือ กฟผ. : 69 กิโลโวลต์, 115 กิโลโวลต์, 230 กิโลโวลต์, 500 กิโลโวลต์
โดยทั่วไปแล้ว ระบบไฟฟ้าแรงสูงมักนำมาปรับใช้ในอุตสาหกรรมที่ต้องผลิตพลังงานกระแสไฟฟ้าปริมาณมาก เช่น ด้านอุตสาหกรรมการแพทย์ สำหรับการฉายเอกซเรย์ หรือการฉายรังสีด้วยลำอนุภาค ด้านอุตสาหกรรมไฟฟ้า สำหรับการสร้างปรากฏการณ์อาร์คสำหรับการจุดประกายไฟฟ้า หรือการสร้างพลังงานในท่อสุญญากาศ และด้านอุตสาหกรรมทหาร เป็นต้น
เสาไฟฟ้าแรงสูงและเสาไฟฟ้าทั่วไปต่างกันอย่างไร?
ความแตกต่างระหว่างเสาไฟฟ้าแรงสูง และเสาไฟฟ้าทั่วไป สามารถสังเกตได้จากวัสดุที่ใช้ผลิตเสานั้น ๆ โดยเสาไฟฟ้าทั่วไปจะทำจากแท่งปูน ติดตั้งตามแนวบาทวิถี หรือริมถนน ในขณะที่เสาไฟฟ้าแรงสูงส่วนใหญ่จะทำจากเหล็ก มีขนาดใหญ่ มักติดตั้งบริเวณที่โล่งกว้าง/เว้นระยะห่างหลายเมตร และมีการยึดสายไฟฟ้าด้วยฉนวนไฟฟ้าหรือลูกถ้วย ซึ่งทำจากกระเบื้องเคลือบเป็นชั้น ๆ มีรูปร่างเหมือนชามคว่ำ รวมถึงสายไฟฟ้าแรงสูงจะอยู่สูงกว่าสายไฟฟ้าทั่วไป ซึ่งจะอยู่สูงจากพื้นดินตั้งแต่ 9 เมตรขึ้นไป
เสาไฟฟ้าแรงสูงมีกี่ประเภท?
ในประเทศไทยมีการใช้งานเสาไฟฟ้าแรงสูงทั้งหมด 3 ประเภทตามโครงสร้างและวัสดุของเสา ได้แก่ เสาโครงเหล็ก (Steel Tower) เสาเหล็กชนิด 8 เหลี่ยม (Mono Pole) และเสาคอนเกรีต (Concrete Pole) โดยการใช้เสาแต่ละประเภทจะแตกต่างกันไปตามวัตถุประสงค์การใช้งานและพื้นที่
-
เสาไฟฟ้าแรงสูงของการไฟฟ้านครหลวง
กฟน. ใช้เสาคอนกรีตเป็นหลักในการส่งระบบไฟฟ้าแรงสูงไปยังพื้นที่ต่าง ๆ แต่จะใช้เสาที่มีความสูงแตกต่างกันไปตามระดับของแรงดันไฟฟ้า โดยขนาดเสาที่ กฟน. ใช้มีดังนี้ 12 เมตร, 14 เมตร, 20 เมตร และ 22 เมตร นอกจากนี้ยังมีการพิจารณาใช้เสาเหล็กชนิด 8 เหลี่ยมในบางพื้นที่ตามความเหมาะสม และใช้เสาโครงเหล็กในการส่งระบบไฟฟ้าแรงสูงจากสถานีไฟฟ้า
-
เสาไฟฟ้าแรงสูงของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค
ระบบส่งไฟฟ้าแรงสูงของ กฟภ. จะใช้เสาคอนกรีต, เสาชนิด 8 เหลี่ยม และเสาโครงเหล็กในการกระจายไฟฟ้าในพื้นที่บริการเช่นเดียวกับ กฟน. แต่สำหรับเสาคอนกรีตที่นั้นจะมีขนาดแตกต่างออกไปเล็กน้อย ดังนี้ เสาขนาด12 เมตร, 12.2 เมตร, 14 เมตร, 14.3 เมตร, 16 เมตร และ 22 เมตร
-
เสาไฟฟ้าแรงสูงของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ
กฟผ. มีการนำเสาไฟฟ้าทั้ง 3 ประเภทมาใช้ในการส่งไฟฟ้าแรงสูง และโดยปกติเสาโครงเหล็กของ กฟผ. จะมี 4 ขา แต่ความสูงและรูปร่างแตกต่างกันออกไปตามระดับแรงดันและจำนวนวงจรย่อย
ทั้งนี้เสาไฟฟ้าแรงสูงแต่ละต้น จะมีฉนวนไฟฟ้าในการยึดสายไฟที่เรียกว่า ‘ลูกถ้วย’ ซึ่งมีหน้าที่ป้องกันกระแสไฟฟ้าไหลไปยังตัวเสาที่ทำจากเหล็ก นอกจากนี้จำนวนชั้นของลูกถ้วยยังสามารถบ่งบอกถึงระดับแรงดันไฟฟ้าของเสาไฟฟ้าแรงสูงนั้น ๆ ได้อีกด้วย
เสาไฟฟ้าแรงสูงอันตรายจริงหรือ?
หลายคนอาจมีความเชื่อว่าคลื่นไฟฟ้าจากเสาไฟฟ้าแรงสูงหรือเสาไฟฟ้าทั่วไปส่งผลต่อสมอง หรืออาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาได้ ซึ่งเรื่องนี้กลายเป็นประเด็นถกเถียงกันอยู่นานว่าแท้จริงแล้วเสาไฟฟ้าแรงสูงมีอันตรายต่อสุขภาพจริงหรือไม่ เซฟไทยมีคำตอบมาบอกแล้ว
ถึงแม้ว่าจะยังไม่ปรากฏหลักฐานทางวิทยาศาสตร์หรือวิจัยทางการแพทย์ที่ชี้ชัดว่าเสาไฟฟ้าแรงสูงสามารถกระตุ้นความเสี่ยงให้เกิดโรคร้ายแรง แต่อย่างไรก็ตามเสาไฟฟ้าแรงสูงก็ยังมีความเสี่ยงและอันตรายต่อชีวิตของผู้คนได้หากไม่เว้นระยะห่างที่ปลอดภัย
เนื่องจากเสาไฟฟ้าแรงสูงมีแรงดันสูงเกิน 12,000 โวลต์ขึ้นไป เมื่อเทียบกับเสาไฟฟ้าแรงต่ำที่ส่งไปตามบ้านเรือนซึ่งมีแรงดันเพียง 220 โวลต์เท่านั้น และสาไฟฟ้าแรงสูงยังสามารถส่งแรงดันไฟฟ้ากระโดดข้ามอากาศและฉนวนไฟฟ้าเข้าสู่ร่างกายคนเราได้ ถึงแม้จะไม่ได้สัมผัสโดยตรง หรือพูดง่าย ๆ ก็คือการเข้าใกล้สายไฟฟ้า ไม่ได้กระตุ้นต่อโรคร้าย แต่เป็นอันตรายต่อชีวิต ด้วยเหตุนี้เองเป็นผลว่าทำไมเสาไฟฟ้าแรงสูงมักตั้งอยู่ในพื้นที่โล่งกว้างและห่างไกลจากชุมชน
ระยะห่างที่ปลอดภัยจากเสาไฟฟ้าแรงสูง
เสาไฟฟ้าแรงสูง ทำหน้าที่รองรับการตั้งค้ำสายไฟที่ส่งกระแสไฟฟ้าแรงดันสูง ซึ่งส่วนใหญ่ที่ส่งกระแสไฟฟ้าไปตามถนนหรือทุ่งนาจะไม่มีฉนวนหุ้ม หรือมีเพียงฉนวนหุ้มบาง ๆ เท่านั้น จึงค่อนข้างเป็นอันตรายหากเผลอไปสัมผัสเข้า แต่การหุ้มฉนวนที่ปลอดภัยจะต้องหนา พันทับด้วยสายชีลด์ (Shield) และมีเปลือกนอกอีกชั้นหนึ่ง ทำให้สายไฟมีน้ำหนักมากจนไม่สามารถพาดบนเสาไฟฟ้าทั่วไปได้ ดังนั้นผู้ที่วางแผนก่อสร้างที่อยู่อาศัยใกล้กับเสาไฟฟ้าแรงสูงจึงควรคำนวณระยะห่างเพื่อความปลอดภัย และไม่ละเมิดกฎหมาย
ทั้งนี้ การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) ได้กำหนดมาตรฐานระยะห่างแนวนอนที่ปลอดภัยระหว่างอาคาร สิ่งปลูกสร้าง หรือป้ายโฆษณากับสายไฟฟ้าแรงสูง และระยะห่างที่ปลอดภัยของการทำงานใกล้สายไฟฟ้าแรงสูงสำหรับบุคคลหรือผู้ปฏิบัติงานรวมถึงอุปกรณ์หรือเครื่องมือกลทุกชนิด เช่น ปั้นจั่นรถเครน หรือวัตถุที่ถืออยู่ในมือ ดังนี้
|
ขนาดแรงดันไฟฟ้า (โวลต์) |
ระยะห่างที่ปลอดภัย (เมตร) |
||
| อาคาร/ระเบียง | ป้ายโฆษณา | ผู้ปฏิบัติงาน/เครื่องกล | |
| 12,000 – 24,000 | 1.80 | 1.50 | 3.05 |
| 69,000 | 2.13 | 1.80 | |
| 115,000 | 2.30 | 2.30 | 3.20 |
| 230,000 | – | – | 3.90 |
ข้อต้องห้ามเมื่อต้องเข้าใกล้เสาไฟฟ้าแรงสูง
หากมีความจำเป็นต้องเข้าใกล้หรือทำกิจกรรมใกล้กับเสาไฟฟ้าแรงสูง ควรปฏิบัติตามแนวทาง ดังนี้
- ห้ามทำกิจกรรมที่ก่อให้เกิดอันตราย หรือสร้างความเสียหายแก่ระบบไฟฟ้าใกล้สายไฟฟ้าแรงสูงในระยะ 4 เมตร
- ห้ามทำนั่งร้านค้ำหรือคร่อมสายไฟฟ้าแรงสูงที่ไม่มีฉนวนปิดคลุม ขณะที่ก่อสร้าง หรือติดตั้งป้ายโฆษณา
- ห้ามทำงานใกล้สายไฟ หรืออุปกรณ์ไฟฟ้าแรงสูงในขณะที่มีฝนตก ฟ้าคะนอง
- ห้ามฉีด พ่น เท หรือราดน้ำใด ๆ ใกล้สายไฟฟ้าแรงสูง เช่น การรดน้ำต้นไม้ การฉีดน้ำด้วยสายยาง การต่อท่อน้ำทิ้งที่ทำให้น้ำเข้าใกล้หรือกระทบเสาไฟฟ้าแรงสูง
- ห้ามสอยสิ่งใด ๆ ที่ติดอยู่ที่สายไฟฟ้าแรงสูง เช่น ว่าว สายป่าน ลูกโปร่งสวรรค์ เป็นต้น
- ห้ามเผาซากต่าง ๆ ที่ทำให้เกิดความร้อน และควันไฟในแนวเดินสายไฟ เพราะจะทำให้ฉนวนไฟฟ้าเสื่อมสภาพ ซึ่งอาจทำให้มีไฟฟ้ารั่วและเกิดลัดวงจร
- ห้ามจับ ดึง หรือแกว่งลวดสลิงเหล็กที่ใช้ยึดโยงเสาไฟฟ้าแรงสูง เพราะอาจกระทบสายไฟฟ้าแรงสูง และทำให้เกิดไฟรั่ว หรือสายไฟขาดได้
- ห้ามปลูกสิ่งก่อสร้าง หรืออาคารในเขตเดินสายไฟฟ้า
- ห้ามปลูกต้นไม้ ภายในแนวขาเสาไฟฟ้าแรงสูง 4 เมตร เพราะจะทำให้มีไฟรั่วมาตามกิ่งไม้ที่แตะสายไฟฟ้าแรงสูง ดังนั้นจึงควรตัดแต่งกิ่งไม้ไม่ให้เข้าใกล้สายไฟฟ้าเกินระยะที่กำหนด
ถึงแม้ว่าจะยังไม่มีงานวิจัยรองรับว่าเสาไฟฟ้าแรงสูงความเสี่ยงต่อการเกิดโรคร้ายอย่างที่หลายคนเชื่อกัน แต่เสาไฟฟ้าแรงสูงก็ยังคงเป็นอันตรายต่อผู้ที่เข้าใกล้ หรือทำกิจกรรมในบริเวณใกล้เคียง ดังนั้นหากจำเป็นต้องเข้าใกล้เสาไฟฟ้าแรงสูงควรปฏิบัติตามข้อห้ามตามที่เซฟไทยนำเสนอไปอย่างเคร่งครัด
ที่มา: mea
